OSINT: Onderzoeksjournalistiek in Nederland

Wat zijn de nieuwe mogelijkheden om feiten boven water te halen? Hoe kunnen Open Source INTelligence en technologieën zoals 3D-modelleren, satellietbeelden, crowdsourcing en geolocatie worden ingezet? Op vrijdag 8 oktober gaan we in gesprek met Robert van der Noordaa (Trollrensics), Sanne Terlingen (Argos) Peter Keizer (Pointer) en Christiaan Triebert (New York Times) over het gebruik van nieuwe media en technologieën in de onderzoeksjournalistiek in Nederland. Het panel is onderdeel van het IMPAKT webproject OSINT (Open source Intelligence), dat een overzicht geeft van nieuwe vormen van onderzoeksjournalistiek.

Discussies over de invloed van sociale media en nieuwe technologieën op de journalistiek geven zelden een rooskleurig beeld. Onder druk van digitale ontwikkelingen wordt het nieuws steeds vaker als korte hapklare brokken aangeboden. Maar online technologieën en nieuwe software bieden ook kansen voor gedegen nieuwsvoorziening en, spannende onderzoeksjournalistiek. Voor dit panel kijken we met een aantal bekende onderzoeksjournalisten naar deze tools en hun invloed op de onderzoeksjournalistiek.

Robert van der Noordaa, oprichter van Trollrensics, spreekt over zijn software om niet-authentieke patronen op sociale media zoals Twitter, TikTok en Instagram aan te wijzen en te onderzoeken. Met Trollrensics kun je dus gecoördineerde campagnes, bots en of hybride oorlogsvoering opsporen. Een concreet voorbeeld: via de NAVO geeft Trollrensics jaarlijks diverse trainingen om Oekraïense journalisten op te leiden Russische propaganda (trollenlegers, hybride oorlogsvoering, bots) op te sporen en te analyseren.

Sanne Terlingen is onderzoeksjournalist voor Argos (VPRO). Ze maakte onder andere verhalen over kindersekstoerisme in Ghana en de mysterieuze dood van de Eritrese asielzoeker Kahsay Mekonen. In 2014 werd ze genomineerd voor De Tegel en in 2016 won ze de Dick Scherpenzeelprijs voor grensverleggende buitenlandverslaggeving. Hoe gaat ze te werk en welke rol hebben nieuwe technologieën in haar werk als onderzoeksjournaliste?

Onderzoeksjournalistiek platform Pointer (KRO-NCRV) maakt, als een van de weinige redacties in Nederland, veel gebruik van OSINT-technieken om misinformatie op te sporen, netwerken in kaart te brengen en geldstromen inzichtelijk te maken. Onderzoeksjournalist Peter Keizer presenteert het onderzoek ‘Dood aan de grens’ (genomineerd voor een Tegel) waarin Pointer samen met internationale partners als Lighthouse Reports, Bellingcat en Der Spiegel de dood van Pakistaanse immigrant Mohammed Gulzar aan de Grieks-Turkse grens reconstrueerde. Hoe kwamen ze erachter dat de kogel die Gulzar doodde van Griekse kant kwam? En wat was de impact van deze ontdekking? Daarnaast laat Peter zien dat OSINT niet alleen geschikt is voor grote internationale onderzoeken, maar dat het ook goed toegepast kan worden in nationale context.

Christiaan Triebert is een onderzoeksjournalist voor The New York Times. In 2014 was hij actief betrokken bij de oprichting van online onderzoekscollectief Bellingcat. Triebert won in 2017  de European Press Prize voor zijn onderzoek naar de staatsgreeppoging in Turkije (2016). Aan de hand van een whats-app gesprekken tussen Turkse generaals kon hij de coup precies reconstrueren. Met zijn NYT-team won hij in 2020 de Pulitzerprijs voor het aantonen dat Rusland betrokken was bij burgerdoden in Syrië tijdens de Syrische Burgeroorlog.

Over OSINT OSINT is een IMPAKT webproject over online onderzoeksjournalistiek en Open Source Intelligence. OSINT biedt een overzicht van de belangrijkste internationale spelers in het veld, waaronder: Bellingcat, Forensic Architecture, Airwars, het Centre for Investigative Journalism en Follow the Money. In dit speciale event ter gelegenheid van de Dutch Media Week focussen we op de Nederlandse onderzoeksjournalistiek.

Dit event is fysiek te volgen. Kom langs, vol=vol!